علم ،فناوری و نوآوری در اقتصـاد اقیانوسی فـردا(قسمت دوم)

احمد مولائی مدیرعامل هلدینگ بین المللی سما، کارشناس تجارت بین الملل:

اشـاره:

در نشریه شماره قبل اشاره نمودیم که یکی از مهمترین محرک‌های توسعه صنایع اقیانوس، علم، فناوری و نوآوری می‌باشد. دانش جـدید و طیف فزاینده ای از فناوری‌ها به تدریج در هر بخشی از صنعت اقیانوسی نفوذ می‌کنند، دقیقاً جایی که آنها بسیار قابل پذیـرش هستند و باعث نوآوری بیشتـر می شوند. برای این منظور، پیشنهاداتی برای ایجاد انجمن های بین المللی انجام شده است (به عنوان مثال: آزمایشگاه های نوآوری اقیانوسی)که برای تقویت نوآوری چند منظوره در حوزه اقیانوس گرد هم می آیند. سپس گفتیم بسیاری از صاحبنظران معتقدند که اگر بشریت بخواهد به افزایش بهره‌وری اقیانوس ها همزمان با محافظت یکپارچه زیست محیطی ادامه دهد، نوآوری‌های بیشتری لازم است که به برخی از آنها مانند علم، توسعه تکنولوژی افزایشی و فناوری نانو اشاره کردیم. در ادامه به شرح برخی دیگر از نوآوری های مورد نیاز در این زمینه می‌پردازیم:

بیوتکنولوژی

بیوتکنولوژی (از جمله ژنتیک) یکی دیگر از فناوری‌های فعال کننده است که در طول 30 سال گذشته به شدت تکامل یافته است و در آینـده تأثیر فراگیـر بر اکثر حوزه‌های اقتصاد اقیانوس خواهد داشت. کشت آبزی در مقیاس تجاری برای سال‌های زیـادی به ایـن فناوری فعـال‌کننده وابسته بـوده اسـت، بـه عنـوان مـثـال در پـرورش گونه‌ها، توسعـه واکسن، خـوراک و…. توسعه مواد بیوشیمیایی دریایی جدید برای استفاده دارویی، آرایشی، غذایـی و خوراک بر اساس ویژگی های ژنتیکی است.

آینده سوخت‌های زیستی جلبک و همچنین صنایع بیومارین جدید مانند صنایع مبتنی بر بیومیمتیک (زیست تقلید)، احتمالاً به طور قاطعانه با پیشرفت های بیشتر در بیوتکنولوژی شکل خواهد گرفت. در میـان آنهـا ساختـارهایی وجـود دارد که اجازه دسترسی به آب‌های عمیق‌تر و شبکه کاملاً یکپارچه بر اسـاس یک شبکـه انتقال جریان مستقیم ولتاژ بالا (hvdc) را می‌دهد. ساختـارهای پشتیبـانی طراحـی شـده بـرای آب‌های عمیق‌تر امکان توسعه در منـاطقی با سرعـت باد بیشتـر و باد سازگارتـر را فراهـم می‌کند. امیـد قابل توجهـی وجود دارد که پایه‌های شناور، فرصت‌های بیشتری را پس از آن باز کنند. ژاپن و ایالات متحده برای ایجاد یک صنعـت داخلی به پایـه‌های شنـاور وابسته خواهند بود.

حسگرها و تصویربرداری

در رصـد اقیانوس، سنسـورها، تکنیک‌ها و پلت‌فرم‌های هوشمنـد جدیدی در حال ظهور هستنـد کـه پیشرفـت‌های قـابـل‌توجـهـی در حسـاسیـت، دقـت، پایـداری و مقـاومت در بـرابر تنـش‌های شرایط اقیانوس به ارمغان می‌آورنـد و از دهـه 1990 پیشـرفـت‌هـای چشمگیری در سنجش خودکار کلیـدها حاصل شـده است. ویژگی های فیزیکی مانند جریان، شوری و دما.

دهه گذشته شاهـد ظهور حسگرهای جـدیدی بـود که قـادر به نظارت بر نیتـرات و متـان و همچنین ریز مغذی‌ها بودند. اکنون تلاش‌ها بر روی اندازه‌گیری بیولوژیکی و شیمیایی مستقل در محل تنوع زیستی دریایی متمرکز شده‌اند، اما به طور کلی بر کاهش نیروی مورد نیاز حسگرها و ایجاد حسگرهای کوچک که می‌توانند توسط گلایدرها و شناورها و حتی حیوانات آبزی حمل شوند متمرکز است (هیئت دریایی اروپا، 2013).

در بخـش نفـت و گاز، ابـزارهای ژئوفیـزیک جـدیـد در دسـت توسعـه هستنـد، از جملـه بهبـود تصویـربرداری زیـر نمک و زیـر بازالت، سیستـم‌های تصویربـرداری لرزه‌ای سـه بعدی (و حتی 4 بعدی) با وضوح بسیار بالا. در آب‌هـای عمیـق‌تر و شـرایـط آب و هـوایی سخت‌تر، فناوری‌هایی برای شنـاسایی خطرات زمیـن‌شناسـی و خطـرات مـحیطـی اهمیـت فزاینده‌ای دارند. در قطب شمـال، آب و هوا و محیـط، از عوامل تعیین کننده اصلی سرعت توسعه اقتصادی در منطقه خواهند بود.

فناوری های ماهواره ای

قابلیت‌های مختلف ماهواره‌ها-ارتباطات، ناوبری، موقعیت یابی، سنجش از راه دور و ردیابی در حال حاضر به عنوان زیرساخت های حیاتی برای همه ابعاد اقتصاد اقیانوس، از علوم دریایی، نظارت بر محیط زیست اقیانوس و نقشه برداری کف دریا، به شناسایی و ردیابی کشتی‌های دوربرد، نظارت ماهیگیری و ارتباط با امکانات دریایی، به خوبی شناخته شده است. در سال‌هـای آینده، نوآوری‌هـای بیشتری در تکنولوژی ماهواره ای در حال انجام است.

انتظار می‌رود که بهبـودها، به عنوان مثال در اپتیک، تصـاویر، وضوح سنسورهـا، کیفیت و کمیت داده‌های منتقل شده توسط ماهواره و … انجام شود. اما همچنین در پوشش ماهواره ای با قرار دادن سیـستـم‌هـای مـاهـواره ای بیشتـر در مـدار (به عنـوان مثال کوپرنیک، گالیله) و استقرار ماهواره‌های کوچک، میکرو و نانو امکان مشاهده و ردیابی دقیق و دقیق تر را فراهم می‌کند (OECD 2014).

کامپیـوترسازی و تجـزیه و تحلیـل داده‌های بزرگ

همـانطور که تکنیـک‌های پردازش داده‌هـا و بـرنامـه‌هـای کاربـردی از طـریـق مـعـرفـی فناوری‌هـای ماشین هوشمنـد و سیستم‌های محاسباتی که اطلاعات را به روش‌های مشابه مغـز انسـان پـردازش می‌کنند بهبود می‌یابند، پیش‌بینی می‌شود که ظرفیت آنها برای رسیدگی به افزایش فوق العاده تولید داده های مورد انتظار در سال های آینده رشد کند. به عنوان مثال، در صنعت نفت و گاز، مقدار زیادی از داده ها در تمام مراحل اکتشاف، تولید، حمـل و نقـل، پـالایـش و تـوزیع جمـع‌آوری می‌شود. توانایی اتصال و تجـزیه و تحلیل این داده ها یک گام ضروری برای بهبود قابل توجهی در تصمیمات تجاری، سرمایه‌گذاری های اکتشافی و تولید ، برنامه ریزی تولید ، ایمنی و … است.

سیستم های خودمختار

در محیط دریایی، استقرار وسایل نقلیه زیر آب مستقل (Auv)، وسایل نقلیه زیر آب از راه دور (Rov)، وسایل نقلیه سطحی مستقل و نیمه مستقل (Asv)، هواپیماهـای بدون سـرنشین، ایستگاه‌های جمع آوری داده های ثابت و رله، به طور قابل توجهی گسترش می یابد. علاوه بر این، با افزایش تقاضـا در مورد امنیـت و بـهـره‌وری و پیشـرفت بیـشتـر در زمیـنـه کوچک سازی، کنترل حرکت و حس شناختی، انتـظار مـی‌رود کـه استفـاده از ربـات هـا در زمینه‌های بازرسی، تعمیر و نگهداری داخلی و خارجی گسترش یابد.

همچنین انتظار می‌رود که ساخت کشتی و تولید تجهیزات دریایی تا سال 2030 زمینه‌ای بارور برای سیستم های مستقل فراهم کند، به عنوان مثال سطوح بالاتر اتوماسیون، تسریع فرآیند طراحـی، تولیـد (چاپ سه بعـدی) بـرای ارائـه طراح‌های بیشتـر و اجازه تولید محصولات با هندسه پیچیده ای که تولید آن به طور سنتی بسیار گران است (Lloyd’s Register ، 2015).