چابکی سازمان
دکتر سید حمیدرضا قریشی عضو هیئت علمی دانشگاه:
چابکی سازمان، یکی از موضوعات مهم و بروز است. آیا این موضوع تعجب انگیز است! جهان چنـدوجهـی درحال‌تغییر، دورنمـا و چشم‌انداز تجارتش مبتنی بر حرکت سریع است. بنابراین، سازمان‌ها باید به سادگی و به سرعت خود را به منظور ماندگاری و تداوم فعالیت‌ها با اوضاع جدید تطبیق دهند. چابکـی و کارآیـی یک سازمان بـا توجه به توانـایی مستمر و فزآینده‌اش برای تنظیـم و تطبیق مسیـر راهبردی تجارت مرکزی، به عنوان عامل حیاتی و اساسی تجارت در نظـر گرفته می‌شود. اصطلاح« 1 VUCA » اغلب بـرای توصیف جهـان بی ثبات، نامتعین، مبهم و پیچیده که ما در آن ساکن هستیم، همراه بازارهای مصرفی و مالی متلاطم و بی ثباتی‌های جغرافیای سیاسی به کار می رود.
امروزه تلاطمات مالی، افزایش یافته و بیشتر از گذشته شده و دوره و چرخه اقتصادی، بسیار کوچکتر گردیده است. بحران مالی‌ای که در سال 2008 آغاز گردید، در سراسر جهـان الگوهای تجاری بلا استفاده و غیرکاربردی برای بسیاری از سازمان‌هایی را ارائـه کرد که در محیط‌های نامنظم، غـوطه ور شده بودند. در مطالعه‌ای که در سال 2010 شرکت IBM انجام داد، اکثـریت مـدیـران ارشـد (CEO)، مـحیـط عملیاتی‌شان را برخلاف هر آنچه قبلاً دیده بودند، توصیف کردند. به نظر می‌رسـد، دوران الگوهـای سنتی مانند برنامه‌ریزی راهبردی، براساس برآورد بیرونی از گذشته، برای نگهداری سازمان‌ها در رأس منحنی گذشته باشد.
در جهـان « VUCA »، هیـچ شـرکتی همـواره بـازار را اشبـاع نمی‌کنـد. گرایـش‌هـای علمـی کلان ماننـد جمعیت‌شناسـی، دیجیتـال‌سازی، اتصـال، آزادگری تجاری، رقابت جهانی، اختراع الگوی تجاری به ظهور رقبای جدید و ایجاد مسیرهای جدید تجارت منجر شده است. سازمان‌ها احساس پیش بینی نکردن مشتری، افزایش پیچیدگی، افزایش بی ثباتی، اطلاعات اضافی و نبود منابع را تجربه می‌کنند. ضربات برخی از این گرایش ها در خور اطمینان است. با این حال، برخی زمینه های رایج و وابستگی‌های متقابل چندبعدی در میان گردانندگان وجـود دارد که نشان می دهد، تأثیرات آنان پیچیده و دیرپاست. این ترکیب عوامل، بسیاری از شرکت‌ها را مجبور کرده است تا در این نگرش که موفقیت آینده تجاری، ناشی از موفقیت آینده شان نیست.
تنهـا امر حتماً این است که تـا مدت‌ها هر سازمـانی برای تغییر خود، به چنان چالشی گرفتـار خواهد شد که ممکن است، برای آن هیچ سابقه ای وجود نداشته باشد، یا شاید راه‌های قدیمی‌تر حل آن، اکنون دیگر بهترین راه نباشد. توانایی تغییر مستمر و مؤثر، کلید نجات و موفقیت آینـده خواهد بود. البته هنـوز، راهکار بدیل، بـرای دگرگـونی تجارت، کانوت2 وار در مسیـر جریان آب پیشرونـده تغییر، ایستـاده است ولی نمی‌تواند که خردمندانه ترین جریان و حرکت را پیش بیاورد.
به عبارت دیـگر، این تغییرات ژرف در محیط تجـاری جهانی، به روش‌های جدیـد رهبری و مدیریتـی سازمان‌ها احتیـاج دارد تا پاسخ‌های جدیـدی به این سـوال داده شود که سازمان‌ها برای ماندگاری و رشد، در این دوره پرشتاب و پیچیده چـه کاری باید انجام دهند؟
رهبران تجاری و افرادی که در سازمان‌ها به منظور رشد در این دوره با دورنمای نامشخص فعالیت می‌کنند باید تمرین‌هایی را بدون توانمندسازی ترتیب دهند و ذهنیت‌هایی را تقویت کنند که حمایت کننده آنهاست. همچنین، باید گفت که چابکی و کارآیی، یک توانایی متکی به خود نیست، این امر باید با انعطاف‌پذیری سازمانی یا توانایی به منظور یادگیری و وضعیت بهتر در برابر موانع اصلی صورت پذیرد.
چگونـه سازمان‌هـا، ضربـات چابکـی را بـر انعطاف‌پذیری و رفتارهایشان می‌کنند و کمتـر تلاش مختارانه بـرای انجام دادن کارها در سازمان انجام می‌دهند، بنابراین دور از انتظار است که سازمان به نتایج ارزشمند چابکی مانند انعطاف‌پذیری، سرعت، نوآوری و پایایی دست یابد. در این نوشتار و قسمت های آینده در صدد خاطر نشان سازی این موضوع بودیم و خواهیم بود که چه چیزی مانع می شود تا چاپکی به هزینه قیمت درخور تحمل دست یابد و راه‌هایی را که متصور است تا از طریق آنها سازمان‌ها و سهام دارانشان، خصوصاً افرادی که در آنجا کار می‌کنند، بتوانند برای بهترین بودن تلاش کنند.
1 The Volatile. Uncertain, Complex and Ambiguous world
2 در جمله تلمیحی به شاه کانوت ( قرن پانزدهم میلادی) اسکاندیناوی اشاره دارد که مغرورانه و احمقانه تلاش میکرد تا جذر و مد را تحت سلطه خود درآورد.
