رویکرد وامدهی چین از زیرساختی به امدادی تغییر کرده است
محققان آمریکایی اعلام کردند که مؤسسات مالی چین که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱، ۱٫۳۴ هزار میلیارد دلار به کشورهای درحالتوسعه وام دادهاند، اکنون تمرکز وامدهی خود را از وامدهی زیرساختی به وامدهی امدادی تغییر دادهاند.
براساس گزارش جدید شرکت AidData در آمریکا، چین در بازهای ۲۱ ساله بالغبر یک هزار میلیارد دلار به کشورهای درحالتوسعه وام داده است. براساس این گزارش درحالیکه تعهدات وامدهی چین در سال ۲۰۱۶ به 136 میلیارد دلار رسید، چین در سال ۲۰۲۱ همچنان متعهد به تأمین 80 میلیارد دلار وام و کمک بلاعوض بوده است که تقریباً ۲۱۰۰۰ پروژه را در ۱۶۵ کشور با درآمد کم و متوسط پوشش داده است.
منابع مالی خارج از کشور، متحدان پکن را در سراسر جهان درحالتوسعه به خود جذب کرده است، درحالیکه این اقدام چین با انتقاد غرب و بعضی از کشورهای دریافتکننده وام نظیر سریلانکا و زامبیا مواجه شده است، زیرابه گفته آنها چین این کشورها را بهواسطه اجرای پروژههای زیربنایی در قالب طرح ابتکاری جاده و کمربند، با بدهیهایی مواجه کرده است که قادر به بازپرداخت آن نیستند. ازاینرو اکنون وامدهندگان چینی از اعطای وامهای زیرساختی به اعطای وامهای کمکی برای نجات کشورهای بدهکار روی آوردهاند.
دادههای جدید نشان میدهند که هم منابع و هم تمرکز تأمین مالی چین در خارج از کشور تغییر کرده است. در سال ۲۰۱۳، زمانی که شی جین پینگ طرح کمربند و جاده را برای ایجاد زیرساخت در سراسر جهان درحالتوسعه راهاندازی کرد، بانکهای دولتی چین مسئولیت تأمین بیش از نیمی از وامها را به عهده گرفتند. سهم آنها از سال ۲۰۱۵ شروع به کاهش کرد و تا سال ۲۰۲۱ به ۲۲ درصد رسید.
بانک خلق چین و اداره دولتی ارز خارجی (SAFE) که ذخایر ارز خارجی چین را مدیریت میکند، در سال ۲۰۲۱ بیش از نیمی از وامدهیها را به خود اختصاص دادند که تقریباً همگی آنها وامهای امدادی بودند.
در گزارش AidData که آزمایشگاه تحقیقاتی در دانشگاه ویلیام و مری است، آمده است که پکن بهعنوان بزرگترین وصولکننده رسمی بدهی در جهان نقش ناآشنا و ناراحتکنندهای را ایفا میکند. این گزارش نشان میدهد که بیشتر وامهای امدادی چین برحسب رنمینبی (یوان) پرداختشده است، و در سال ۲۰۲۰ وامها به واحد پول چین از وامها به دلار آمریکا پیشی گرفته است. پرداختهای معوقه به وامدهندگان چینی هم در این سال افزایشیافته است.
به گفته AidData، یکی از راههای مدیریت ریسک بازپرداخت چین، از طریق کنترل حسابهای سپرده نقدی ارز خارجی است. این قابلیت بحثبرانگیز است زیرابه چین حق سنوات بدهی میدهد، به این معنی که تمامی دیگر وامدهندگان بهجز چین، ازجمله بانکهای توسعه چندجانبه، در صورت هرگونه معافیت بدهی در ردیف دوم پرداخت قرار خواهند گرفت.
AidData در گزارش خود ۱۵ کشور عمدتاً آفریقایی را شناسایی کرده است که تا ژوئن ۲۰۲۳ مجموع ارزش حسابهای امانی آنها ۲٫۵ میلیارد دلار بوده است.
چین همچنین بیشتر با وامدهندگان چندجانبه و بانکهای تجاری غربی کار میکند. نیمی از وامهای غیر اضطراری چین در سال ۲۰۲۱ وامهای سندیکایی (وامهایی با تأمین وجه و همکاری چندین بانک تجاری یا بانک سرمایهگذاری)بودهاند و ۸۰ درصد این وامها با همکاری بانکهای غربی و مؤسسات مالی بینالمللی اعطاشدهاند.
مقصد وامهای چینی در خارج از کشور هم تغییر کرده است. تعهدات وام به کشورهای آفریقایی از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ از ۳۱ درصد به ۱۲ درصد کاهشیافته است، درحالیکه وام دادن به کشورهای اروپایی تقریباً چهار برابر شده و به ۲۳ درصد رسیده است. یک مجموعه داده متفاوت از گزارشی دیگر نشان میدهد که تعهدات وام به کشورهای آفریقایی در سال ۲۰۲۲ به کمترین میزان در ۲۰ سال گذشته رسیده است.
منبع: اتاق ایران آنلاین