سلسله رویدادهای پرواز به عنـوان یک مسابقه اندیشـه ورزی جهت آمـوزش دانشجویـان با کمک سرگرمـی (Edutainment)
دکتر مهدی سرائی تبریزی رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحدعلوم و تحقیقات:
مهـدی سـرائی تبـریـزی، رئیـس بـاشگاه پژوهشگـران جـوان و نخبگان واحـد علوم و تحقیـقات، جزئیـات رویـداد پـرواز را شـرح می دهـد: در سلسله رویـدادهای پـرواز کـه نخستین دوره آن تحت یک مسابقـه مسئله‌محور به نام آبخـوان برگـزار می‌شود، کارگاه جذاب مسئله‌شناسی برگزار می‌شود.
تاکنون مسابقه‌های برگزارشده در حوزه سخت‌افزاری بود و هزینه‌های زیـادی را به همـراه داشت؛ اما در این مسـابقه مدیریت مهارتی و مسئله‌شناسی رخ می‌دهد و در این مسابقه بخشی از تاکتیک‌های فنی‌مهندسی با توجه به مسائـل اجتمـاعی- اقتصادی- فرهنگی- روانشناسی مرور می‌شود. در واقـع این مسـابقـه، یـک مسـابقـه بیـن رشـتـه‌ای (Interdisciplinary) بـا تـرکیبـی از رشتـه‌های مهندسی متنـوع شامل علـوم و مهندسـی آب، مهندسی صنایع، مهنـدسی کشـاورزی و منابـع طبیعی در گرایش‌های مختلف، مهندسی انرژی، حقـوق، اقتصـاد، مدیریـت، علـوم سیـاسی و روابـط بین الملل را با یکدیگر درگیر می‌کند. با توجه به اینکه مسابقه آبخوان همچون بازی مونوپلی می‌ماند، باید یادآور شویم که در این مسابقه با استفـاده از بازی روی میزی آبخوان، مهارت‌های نرم دانشجویان رشته‌های مختلف را با یکدیگر سنجیده و در جهت تقویت آن در قالب کارگاه‌های هدفمنـد شامل شناخت مسئله، تقویت کار تیمـی و مدیریت تعـاملی، مدیریت زمان، بهبود توان چانه زنی و تقویت فنون مذاکره و روانشناسی ارتباطی و آشنایی با تفکر سیستمـی، قبل از هـر مرحله مسابقه آبخـوان، دانشجویـان را به تدریـج تـوانمنـد می‌کنیم.
روش کار به نحوی است که دقیقاً قبل از شروع بخش مقدماتی مسابقه آبخوان، نخست کارگاه با عنوان «مسأله‌شناسی و روش‌های ارزیابی مسأله محور» برگزار می‌شود و محوریت آن آموزش مفاهیم و تعاریف پایه مسأله‌شناسی بویژه در راستای موضوع آبخـوان و شناخت استـراتژی‌هـای لازم برای شنـاخت مسأله و روش‌هــای ارزیـابـی آن جـهـت انـتـخـاب استراتژی‌ها مناسب‌تر در بازی رومیزی می‌باشد و تلاش می‌شود با ارائه مطالب تئوری و عملی برای دانشجـویان این بازی و اهمیت مسئله‌شناسی به‌صورت کامل شرح داده شود.
در روز اول در بخش مقدماتی این مسابقه یک تیـم 30 نفـره در 6 میـز پنج‌نفره بازی شرکت می‌کننـد و از هر میـز یک نفر به‌عنـوان برنده اعلام می‌شود. در روز دوم در بخش مقدماتی این مسابقه تیم 30 نفـره بعـدی در 6 میـز پنج‌نفـره مسابقـه می دهند و قبل از شروع این مسابقه نیز کارگاه «فنون مذاکره» برگزار می‌شود که بسیار حائز اهمیت است. هر کشاورز در این بازی می‌توانند الگوی کشت مورد نظر خود را بنابه استراتژی که دارد شامل علوفه، جالیز یا محصول باغی انتخاب نماید. همچنین نیاز آبی و ارزش اقتصادی هر محصول مشخص است و کشاورزان با توجه به امتیاز و هزینه محصولات می‌توانند آن را بکارند. کشاورزان باید دقت کنند که محصول پرآب و طولانی‌مدت نکارند، همچنین ارزش اقتصـادی محصولات کشاورزی نیز باید در نظر گرفته شود.
کشاورزان در این مسابقه وام ارائه دهند، وام دریافت کنند، محصول خود را به فروش برسانند و محصول خود را بیمه کنند. بخشی از مسابقه نیز بستگی به شانس افراد دارد و تصادفی‌احتمالاتی (Stochastic) است. اگر کشاورزان تاس جفت بیاورند، می‌توانند از کارت شانس بهره‌مند شوند. این کارت شانس شامل بارش، خشک‌سالی، افزایش یا کاهش تغذیه به آب زیرزمینی و… می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر، 50 درصد اتفاقاتی که برای سیستم و جامعه انسانی رخ می‌دهد، به شانس بستگی دارد، زیرا رخداد وقایع را نمی‌توان پیش‌بینی کرد و عدم قطعیت در یک سیستم انسانی بسیار بالاست. درمجموع 12 برنده روز اول و دوم بایکدیگر در روز اختتامیه رقابت می‌کنند و پیش از مسابقه فینال کارگاهی با عنوان « تفکر سیستمی » برگزار می‌شود.
3 نفر از این تعداد پس از بررسی دقیق داوران در روز فینال به‌عنوان برنده انتخاب می‌شوند و یک تندیس ارزشمند دوست‌دار محیط زیست دریافت می‌کنند که نام ایـن تندیس به یک دانشمند برجسته ایرانی در حوزه آب زیرزمینی بنام « حاسب کرجی » آراسته شده است. این دانشمند فرهیخته کتاب استخراج آب‌های پنهان را در حدود سال 355 قمـری در دوره سامانیان به زبان عربی تألیف کرده است. تندیس حاسب کرجی توسط یکی از دستیاران تخصصی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات بنام سید مجید رضائی دریاکناری با پرینتر سه‌بعدی ساخته شده است.
مـواد این تندیـس دوست‌دار محیط‌زیست است و بـه‌راحتـی تجزیـه می‌شود. علاوه‌بر تندیس، یک کارت هدیه ناقابل 800 هزار تومانی به دانشجویان برنده تعلق می‌گیرد و درصدد هستیم تا از تفکرات جوان و ایده‌ها ارزشمنـد برنـدگان این دوره در اتـاق فکـر شـرکت‌های دانش بنیـان و اندیشکـده‌هـای علمی- اجرایـی مرتبـط با مهندسـی آب و محیـط زیست بهره‌مند شویم و به نحوی ارتباط با صنعت را در دانشگاه تقویت نماییم. در روز اهـدای جوایز، حداقل سه سخنـرانی علمی در قـالب ساختـار سخنـرانی TED با نام SRB TAIK نیز صورت می‌گیرد و متخصصان و متـفـکـران سیـستـمـی در حوزه‌های آبخوان، منابع طبیعی و محیط‌زیست دعوت می‌شوند تا درخصـوص اقتصـاد آب، بازار آب و جامع شناسی و حقوق آب سخنرانی کنند.
این سخنرانـان در زمان تعیین‌شـده فرصت دارنـد تـا دربـاره موضوع محوری مذکورسخنرانی کنند و پس از پرسش و پاسخ به یک جمع‌بندی می‌رسیم. ما در ایـن سلسله رویدادهـا مهـارت‌هـای نـرم را در قـالب سه کارگاه در مسیر مسابقه به دانش‌آمـوزان آموزش می‌دهیم. در واقع، با سرگرمی می‌خواهیم آموزش را دلچسب‌تر کنیم. ما درصـدد هستیـم تا دربـاره مهـارت‌های نـرم ماننـد فنون مذاکره، فنون چانه‌زنی مثل تفکر سیستمی، تحلیل سیستـم‌های مهندسـی، حفـظ محیط‌زیست، اقتصـاد آب و بازار آب با دانشجـویان چالش‌هایی ایجاد کنیم. در واقع قصد داریم دانشجویان مسائل پایه‌ای را با بازی‌وارسازی آموزش ببینند و در این بازی استراتژی‌های خوبـی یاد می‌گیرند تا بهتر مسابقه دهند. هدف اصلی این است که ابتدا مسابقه دهند، سرگرم شوند تا بخشی از آموزش مهارت‌ها در وجود دانشجویان نهادینه شود. تمام دانشجویان در همه رشته‌ها می‌توانند در دوره اول مسابقه مسأله‌محوری آبخوان شرکت کنند.
بخش مقدماتی رویـداد آبخوان، دوم اسفند آغـاز به‌کار می‌کند و تا 13 اسفند ادامه دارد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، کتابخانـه مرکزی و اسناد علمی دکتر حبیبـی و در کل واحدهای استان علـوم و تحقیقات، کل واحدهای استان تهران، البرز و تمام واحدهای دانشگاهی دولتی کشور در این مسابقه شرکت می‌کنند. دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه تربیت مدرس با 150 هزار تومان و سایر دانشگاه‌ها با 300 هزار تـومان در این بازی می‌توانند ثبت نام کنند.
سلسله رویدادهای پرواز اقدام مشترک و تعـاملی دانشگاه آزاد اسلامی واحـد علـوم و تحـقیقـات و دانشگـاه تـربیت مـدرس می‌باشد و مسـابقه آبخـوان حاصل پـایـان‌نامه کارشنـاسـی ارشـد دانشجـوی علوم و مهندسی آب گرایش منابع آب دانشگاه تربیت مدرس است. از آنجـایـی‌که مشـکلات آب‌هـای زیرزمینی یکـی از چـالـش‌هـای بـزرگ کشـور محسـوب می‌شود و تبعات زیست محیطی- اجتـمـاعی-اقتـصـادی آن در حـال حاضر هـم در ایران زمین به راحتی قابل مشاهده است، این مسابقه را برای نخستین دوره این سلسله رویدادهـا برگزار کردیم.
با توجـه به اینکـه بحران آب در تمـام منـابع آب زیرزمینی کشور گسترده شده و اطلاعات مرکز پژوهش‌های مجلس در سال جاری نشان می‌دهد که از میان مجموع 609 دشت مطالعاتی کشور که شماری از آن‌ها دچار فرونشست زمین شده‌اند، 420 دشت به‌عنوان ممنوعه و ممنوعه بحرانی قلمداد می‌شود، این عدد در مقایسه با آمار سال‌هـای گذشته افزایش چشمگیـری داشته است. بـرای مثال تعـداد دشت‌های ممنوعه برابر 317 دشت در سال 1392 بوده است. سهم تهران هم از ایـن وضعیت کم نیست؛ تمام دشت‌های استـان تهران ممنوعـه اعلام شده‌اند و دشت ورامین، دشت تهران کرج و هومند-آبسرد هم در شرایطی بحرانی و ممنوعه قرار دارند.
