بررسی پارادایم اقتصادی جمهور نهم / امکان سنجی تجارت آزاد در ایران«قسمت اول»
حسن میرشکار، جامعه شناس اقتصادی و توسعه، استاد دانشگاه:
با اتمام رقابت انتخاباتی چهاردهمین دوره ریاست جمهوری و پیروزی دکتر مسعود پزشکیان،در این یادداشت به دیدگاه های اقتصادی نهمین رئیس جمهور و پارادایم اقتصادی احتمالی دولتش خواهیم پرداخت.
فارغ از دیدگاه های قبل از کاندیداتوری پزشکیان و در ایام نمایندگی مجلس و ماقبل آن ، و دیدگاه های اقتصادی و در جریان مناظرات دور اول و دوم انتخابات ریاست‌جمهوری؛ وی به کلید واژه هایی همچون لزوم بکارگیری نخبگان و کارشناسان در اقتصاد-ضرورت تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه-سرمایه گذاری خارجی-استفاده از روش های کشورهای توسعه یافته و تجربیات بین المللی-شایسته سالاری-حکمرانی اقتصادی واجتماعی-ضرورت رفع تحریم-رشد اقتصادی- روش‌های مهار تورم، رشد اقتصادی و اثر تحریم‌ها،خود تنظیمی بازار اشاره نمود.
استفاده از روش علمی در اقتصاد و خودتنظیمی بازار نزدیک به پارادایمی است که بنیان گذارانی چون جان لاک و آدام اسمیت به عنوان طلایه داران بازار آزاد آن را نمایندگی کرده اند.
مرکز ثقل این باور مندان به تجارت آزاد پیشبرد رفاه بیرونی و مادی انسان می باشد. عقل باوری و استفاده از روش علمی و استفاده از کارشناسان مورد نظر دکتر پزشکیان که با اعتقاد به خودتنظیمی بازار تکمیل شد ناظر بر هوشمندانه عمل کردن در همه حوزه ها ومیدان ها بخصوص در میدان اقتصاد است.
ساماندهی جامعه انسانی بر اساس الگویی تا حد امکان هدفمدارانه کاملا هوشمندانه است چرا که نظم اقتصادی و حقوقی ومدیریت اموری نیستند که ما آنها را از دایره اندیشه عقلانی مان مستثنی کنیم .
راز توسعه کشور ها داشتن منابع صرف نیست، بلکه استفاده ومدیریت منابع برای ثروت سازی است و تحقق آن براساس گفته دکتر پزشکیان استفاده از تجارب بین المللی و بر مبنای روش های علمی است.
سوسیالیسم،سندیکالیسم،توتالیتاریسم وفاشیسم تجربه تاریخی خود را در کشورهای مختلف درمیدان اقتصاد در میدان عمل نشان دادند. بر این اساس تجربه کشورهای دارای بازار آزاد و در واقع سیاست تجارت آزاد در حال حاضر علی رغم انتقادات موجود و وارده تا این لحظه یگانه راه نجات اقتصاد کشورهاست.حال به امکان سنجی تجارت آزاد و یا آزاد سازی قیمت ها در ایران و تجارب جهانی می پردازیم.
کاناگاوای ژاپنی
ژاپن در سال ۱۸۵۴ در عهدنامه کاناگاوا با ایالات متحده از فضای بسته دوقرنی خود بیرون آمد و درهای کشور را به روی اقتصاد جهانی و فن آوری های غربی باز کرد.
سرزمینی که به صورت سنتی به کشور آفتاب تابان معروف بود در اثر این دگرگونی بزرگ فرهنگی که در تاریخ ژاپن به «انقلاب میجی » و “نهضت صلح روشن” معروف بود در ردیف قدرت های اروپایی قرار گرفت. به طوری که در ۱۹۰۵ میلادی-۱۲۸۴ شمسی- ژاپن یگانه کشور آسیا بود که روسیه، یعنی بزرگترین کشور اروپایی، را طی جنگ دریایی تسوشیما شکست داد. و در واقع آفتاب بخت ژاپن طالع گردید و در زمره قدرت های بزرگ جهان درآمد. میرزاتقی خان امیرکبیر چهارده سال قبل از ژاپنی ها دست کسانی چون سلطنه ها، دوله ها و افراد فاسد بانفوذ را از دربار کوتاه کرد. آنها در دربار ناصرالدین شاه همان مقامی را داشتند که شگون ها در دربار ژاپن، ولی افسوس که دست اجنبی این رادمرد را از ایران گرفت.ژاپن ابتدا با رویکرد نظامی قدرت گرفت و پس از جنگ جهانی دوم با طرحی موسوم به دکترین یوشیدا(ارتش ضعیف و اقتصاد قدرتمند)به سومین قدرت اقتصادی دنیا تبدیل شد.
معجزه اقتصادی آلمان
پس از جنگ جهانی دوم دچار اقتصادی ابر تورمی و مشکلات بسیاری گردید. لودویگ ارهارد پس از قیمت گذاری دستوری متفقین در آلمان غربی در اقدامی جسورانه در رادیو آلمان اعلام آزاد سازی قیمت ها را اعلام کرد.
پس از آن با پیش بینی دقیق ارهارد و با به کارگیری مکانیزم بازار آزاد و اثرات حذف قیمت‌های دستوری این امکان به خریداران داده شد تا تقاضای خود را بدون آنکه سیستم جیره‌بندی در کار باشد به فروشنده‌ها انتقال دهند و افزایش قیمت‌ها نیز انگیزه افزایش عرضه را برای فروشنده‌ها فراهم آورد.
در عمل نیز تزریق این انگیزه‌ها به تولیدکنندگان نتیجه‌بخش بود و تولید به‌شدت رونق گرفت.
با ظرفیتی که آزادسازی بازارها ایجاد کرده بود تولیدکنندگان صنعتی به‌شدت برای حضور فعال تلاش می‌کردند.
تلاش در جهت رقابت و سود‌آوری بیشتر از طریق افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، این کوشش بخش‌خصوصی برای سود‌آوری در نهایت به نفع کل جامعه آلمان شد.
چنان که آمار نشان می‌دهد پس از لغو قانون کنترل قیمتی در بازارها، در بخش‌های صنعتی مثل تولید خودروهای سواری، آهن خام، زغال‌سنگ، شمش فولاد و دیگر عرصه‌ها جهش بسیار قابل‌توجهی رخ داد.
صنایع قدرتمند آلمان پیش از شروع جنگ جهانی دوم دوباره پا گرفتند و شکوفایی عظیمی در بخش‌های جدیدی مثل تولید خودروهای سنگین و الیاف مصنوعی نیز به وجود آمد.
