شرکت های چند ملیتـی و تأثیر آنها بر رشد اقتصادی (قسمت سوم)

حمیده مولائی، صاحب امتیاز و مدیرمسئول:

عـوامل تأثیرگذار بر ساختار سـازمان های چند ملیتی عواملی که بر سازمان های چند ملیتی و فراملی تأثیر می گذارند به دو دسته ی کلی تقسیم می شوند:

الف ) عوامل مربوط به کشور مادر:

* وسعـت

* سازمـان

*عمر صنعت

* فنـاوری

*راهبـرد فرهنگ سـازمانی

* تـولیدات

ب ( عوامل مربوط به کشور مقصد :

* سیاست های ملی

* فاصله

*محدودیت های قانونی

*بازارها

* تعداد جمعیت

* مواد خام )Davis keith ; 2004 (

پارامترهای مهم نقش شرکت های چند ملیتی

الف) سرمایه گذاری : عمـده هـدف شـرکت هـای چنـد ملیتـی سرمایـه گذاری در کشورهای هدف است. نیروی کار فراوان، مواد اولیه ارزان و بازار پویا، در کشورهای هدف از مهمترین عواملی هستند که شرکت های چند ملیتی را وادار به ارائه خدمات و نمایان سازی قدرت خود می کنند، زیرا در تئوری های اقتصادی ارزش بهـره وری و سـود دهی شـرکت های چند ملیتی در ممالک هدف بسیار بیشتر از میزان بهره و درآمد آنان در ممالک خود است .

ب) تسلط بر بازار : بازارهای کشورهای در حال توسعه، پویا، فعـال و در حـال تکامـل است و اکثـر ایـن کشورهـا توان خوب و جدی در روند بازار را دارا هستند، شرکت های چند ملیتی با این فرایند سعی دارند بازارهای منطقه را از آن خود کنند. ذکر این نکتـه ضروری است که بازارهای جنوب شرق آسیا به مدت 200 سال تحت نفوذ سیاسی انگلیس و شرکت های آن کشور بوده است به صورتی که جداسازی این روند از حیطه قدرت آن کشورها خارج بوده است.

ج) بهره برداری از منابع اولیه : ارزانی و فراوانی مواد اولیه سبب شده است تا شرکت های چند ملیتی بیشترین میزان از سرمایه و وقت خود را صرف بهره وری از منابع اولیه کشورهای در حال توسعه کنند. شاید این نکته اهمیت داشته باشد که نزدیک به 89 درصد گردش سرمایه و حرکت اقتصادی شرکت های چند ملیتی به استفاده بهینه آنان از منابع اولیه کشورهای در حال توسعه معطوف شده است.

بدین منظور در جهت هماهنگی بین کشورهای در حال توسعـه و شرکت های فراملی سـالانه اجلاسی به نام داوس در سوئیس برگزار می گردد. دراین اجلاس رهبـران سایر کشورهـا در خصوص مباحثی از جمله فقر بین کشورهای محور جنوب و شمال، آلودگی محیط زیست، افزایش ثروت کشورهای صنعتی، استفاده مطلوب از فن آوری برای اشتغال زایی و … به بحث می پردازند. سیستم های کنتـرلی در شرکت های چند ملیتی برای افزایش اثر بخشی کنترل در سازمان های فراملیتی الزم است که به نکات ذیل توجه شود:

* تعیین هدف های مطلوب و نتـایج مورد انتظار برای هر یک از شعب سازمان در نقاط مختلف دنیا

* زمـان بنـدی هـدف ها و تقسیـم آن ها به هدف های بلند مدت، میان مدت، کوتاه مدت و مشخص کردن سلسله مراتب آنها

*تعیین استاندارها و معیارهای مبتنی بر واقعیت و قابل حصول

* جمع آوری اطلاعات از وضع موجود و نحوه ی عملکرد مقایسه اطلاعـات کسب شـده بـا استـاندارد های مربوطه، به منظور تعیین فاصله موجود بین اهداف و عملکردها

* انجام اصالحات مورد نیاز و تجد ید نظر در برنامه ها و هدف ها برای دوره زمانی بعدی (12 p,2000, Mason,Hair)

نقـش و جایگـاه شرکت های فراملـی در تجارت جهانی :

جهانی شدن (Globalization ) ایجاد تغییراتی در جامعه است که در اثر ازدیاد تجارت، سرمـایـه گـذاری، مسـافـرت و گستـرش شبکه های کامپیوتری بین کشورهای دنیا رخ می دهد؛ جهانی شدن باعث تشدید تأثیر فرهنگ ها بر هـم می شود و می تـواند شیوه های مدیریت سازمان ها در کشورهای مختلف را تا حد زیادی شبیه به هم سازد.

پیش بینی می شود در اثر موج جهانی شدن از اهمیت مرزهای جغرافیایی کشورها برای کنترل سرمایه، فناوری و کار کاسته شود. وقتـی کشورها به هم نـزدیک می شونـد و مناسبات تجاری-فرهنگی آنها زیاد می شود، به ناچار باید به دنبال قوانینی باشند که مشکلاتشان را حل کند.

بنابراین قوانین نیز به سوی تشکل و یکپارچگی گرایش پیدا می کنند و فرهنگ ها به یکدیگر نزدیک تر می شوند. با توسعه روابـط بین کشورهـا، شرکت هـای داخلـی توسعـه می یابند و دامنـه فعالیت هایشان از مرزهای داخلی فراتـر می رود و وارد بازارهای جهانی می شوند.

راهکارهای ورود ایران به بازارهای بین المللی

1 . ابتدا باید ساختار اقتصادی جامعه را اصلاح نمود.

2 .وجود تولیدات داخلی غنی که در سطح جهانی خواستار داشته باشند.

3.تعرفه هـای گمرکی و قوانیـن واردات و صادرات باید بررسی گردد.

4. در نظام ایران بیشتر مسئولیت درتوسعه بر عهده دولت است در حالی که در نظام آزاد غربی بر عهده سرمایه و شرکت های چند ملیتی است.

5. ایجاد یک سیستم اقتصادی متعادل و متنوع که در آن تعادل لازم بین توسعـه رشته های مختلف در بخش های صنـایع کشاورزی و خدمات حفظ شده باشد.

6 . حمایت از تولید کننده و مصرف کننده تا محصولات، گرانتر از بازار آزاد بین المللی نباشد و صنایع نوپا نیز نابود نگردد.

7 .ایجاد توازن برای واردات و صادرات و حرکت سوی بالابردن کیفیت کالا ها و شرکت در تجارت جهانی.

8 .برای سهیم بودن در بازار جهانی باید سریع تر دست به کار شد زیرا این بازار تا چند دهه بین چند ملیتی ها با قراردادهای نامرئی تقسیم خواهد شد.