نقش رسانه های جمعی در تـوسعـه ورزش

علیرضا ملکی، کارشناس ورزش:

مقدمه :

عصر حاضر را «عصر ارتباطات» نامیده اند، یعنی در این عصر به دلیل وجود کاربرد وسایل ارتباط جمعی که وسعت، نفوذ و تأثیرات آنها بسیار زیاد است، ارتباطات جمعی شکل نوینی یافته و تحولات جامعه بشری را تحت الشعاع قرار داده است.

رسانه ها به عنوان بخشی از ساختار نوین جامعه و یکی از دستگاه های فراگیر و گسترده در دسترس همگانی، در تمامی کشورها نقش حساس و مهمـی را در زمینـه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و .. ایفا می کنند. یکی از مسائل اجتماعی و فرهنگی که در سال های اخیر رشد چشمگیر داشته و آحاد مردم را تحت تـأثیر قرارداده است، تربیت بدنی و ورزش است؛ عادات و رفتار ورزشی افراد جامعه، نگرش و باورهای آنان در مسائل ورزشی، همگانی شدن و توسعه ورزش، همگی تحت تـأثیر متقـابل گـرایش هـای جامعـه و رسانه هـا قرار گرفته است، یکی از راه هـای حمایت از توسعه ورزش و این باورها، رویکرد و مطالب رسانه های جمعی می باشد.

توسعه ورزش گامی مؤثر و پویا در راستای توسعه کشور است و چون ورزش به دلیل تأثیر مستقیم در زندگی فردی و اجتماعی، مورد توجه مردم و دولت ها قرار دارد. رسانه های گروهی از ابزارهای مهم توسعه ورزش هستند که در تحقق بسیاری از اهداف توسعه ورزش اثـرگذارنـد. در میـان رسانه هـای گروهـی، تلویزیـون، رادیو و مطبـوعات به دلیل دامنـه فراگیر بیشتر از بقیه مهم ترند.

این سوال مطرح می‌باشد که: رسانه ‌های جمعی در گسترش و توسعه ورزش همگانی، اطلاع رسانی، فرهنگ سازی و نهادینه ساختن آن چه نقشی دارد؟

عصری که در آن قرار داریم (عصر ارتباطات و عصر سلطه پدیده رسانه‌ها) بر زندگی انسان ‌ها است. جریان اطلاعات از طرف یک منبع روابط عمومی می تواند به شکلی کارا و به سرعت به میلیون‌ ها نفر برسد. ارتباطات جمعی، فراینـدی است که توسـط یک سازمان، رسانه ‌ها پیام ‌هایی را برای افراد زیادی تولید و منتقل می‌کند و یا به تعبیر دیگر فرایندی است که به وسیله آن، این پیام ‌ها تـوسط مخـاطبـان جست وجـو، استفـاده و فهمیـده می‌شود و همچنین تحت تـأثیر قرار می‌گیرند.

برخی از مهم‌ترین محورهای فرهنگی و اجتماعی در توسعه ورزش عبارتند از: الگـوسازی، همبستگـی یا تعلق اجتمـاعی، اجتماعـی شدن، پربـار شدن اوقات فراغت، گسترش پیوندهای اجتماعی، گسترش فرهنگ سلامت، تقویت مبانی دینی و ارزشی، تقویت اخلاق عمومی و … می باشد.

حال این محورها، با در نظر گرفتن اهمیت رسانه و نیز تلاقـی این محورها با پوشش رسانه، در هر عرصه اجتماعی نقش بسزایی را ایفا خواهد نمود. نقش رادیو و تلویزیون در توسعه ورزش مهمترین وسیله ارتباطی که می‌توان در بین اقشار جامعه نفوذ کند رادیو و تلویزیون است. با در نظر گرفتن درصدی از جمعیت جهان که بی سواد هستند و همچنین کودکان جهان، که فقط از رادیو و تلویزیون می‌توانند استفاده کنند، به اهمیت این وسایل ارتباطی جمعی بیشتر پی می بریم.

در این میان نقش رادیو به دلیل امکانات فنی کمتر که نیاز دارد، نسبت به تلویزیون در دنیای کنونی امر بدیهی است و نقش آن در آموزش، هدایت، جهت دهـی و تقویت افکار عمـومی جامعه انکارناپذیر است. سیاستمـداران و ایدئولوک هـای غربـی، به تلویزیون نه تنها به عنوان وسیله‌ای مهم در شکل دادن به افکار عمومی مردم کشورشان، بلکه به مثـابه مؤثرترین رسانه، برای تبلیغ سیاست برون مرزی خود می‌نگرد.

تلویزیون دارای خصوصیات و ویژگی ‌های مهمی می باشد از جمله:

1- تلویزیون قادر است اخبار داغ را با سرعت نور به اطلاع بینندگان برساند.

2- تلویزیون قادر است همزمان تعداد کثیری بیننده را تحت پوشش قرار دهد.

3- یک بـرنامـه تلویزیونـی برای رسیـدن به نظر مخاطب نیازی به واسطه ندارد. -4 تلویزیون به علت ارتباط مستقیم و موازی با بیننده و نشان دادن رویدادها به هنگام وقوع، رسانه‌ای است قابل رقابت. نظریه پردازانی مانند اینیس، مک لوهان، پری بـرام جورج گرنبر، مک کویل و دیگـران در نگـرش مثبـت بـه رسـانه ‌ها معتقدنـد کـه رسانه‌های ارتباطی جمعی از جمله ماهواره، شبکه ‌های تلویزیونی و رادیویی، مطبوعات و فضای سایبر، در گسترش روابط اجتماعی نقش مؤثری را در جامعه ایفا می‌نماید.

بـر اساس ایـن نـظریـات، مسلـط شـدن رسانه‌ها بر زوایای پنهان و پیدای جامعه، اهمیت و تاثیر آنها بر افکار عمومی کاملاً اساسی و تعیین کننده است. با عصر تلویزیـون، فرهنگ شفاهـی افزایش می‌یابد و مشارکت به جای عزلت جویی بست پیدا می‌کند، همکاری و اندیشه جهانی جایگزین گرایشات شخصی و محلی می گردد.

رادیو:

برنامه‌های رادیویی از ترکیب سه عنصر کلام، موسیقـی و صدا پدیـد می‌آید و نیـروی بیانـی و ارتباطی خاصـی تشکیـل می ‌دهند که از بیان مکتوب مطبوعاتی و بیان تصویری سینمایی یا تلویزیونی متمایز است. علاوه بر سرعت و مداومت انتشار پیام رادیـویـی، قـابلیـت وسیـع استفـاده از گیرنده‌های رادیویی نیز نقش مهمی دارد. قابلیت تحـریک فرستنـده ‌های رادیویـی دیگر امتیاز مهم آن است. تهیه کننـدگان برنامه ‌هـای رادیویـی، به آسانـی می‌توانند به کمک فرستنـده‌ های سیار، جریان واقـع را در همـان لحظات وقوع پخش کنند و در همان حال از طریق مصاحبه با کسانی که در این وقایع شرکت دارنـد تـوجـه بیـشتـر شنونـدگان را به آنهـا جلب نمایند.

تدوین و ارائه راهبردها:

سیاست و کارکردهای رسانه‌ای، نقش اساسی در توسعه ورزش و فرهنگ جامعـه دارنـد. رسانه ‌ها بـا اتخاذ سیاست ‌های متفاوت ارتباطی می‌توانند به بست و گفتمان و فرهنگ سازی، آگاه بخشی و نهادینـه نمودن این مؤلفه ‌ها و نهایتاً تاثیرگذاری بر ارزش و اصالت‌های فرهنگی-اجتماعی ملل و مناسبات بین المللی خصوصاً در عرصه ورزش یاری رسانند.

در جهت نـهادینـه سـاختـن تـأثیرات رسانه، می‌توان به ارائه راهبردهایی در این راستا به شرح زیر پرداخت:

1- تدوین سیاست و راهبرد های منسجـم و هماهنگ در حـوزه ‌هـای رسانه و ورزش.

2- تـقـویـت جنبـه هـای فـرهنـگـی- اجتماعی ورزش بـه هنـگـام بازنمایی و اطلاع رسـانی در خصوص مسابقات ورزشی در رسانه‌ها.

3- افزایش برنامه‌های تحلیلی و پژوهشـی رسـانـه‌ ها در خـصـوص توسـعه ورزش و همگانی نمــودن آن.

4- تـرغیب رسانه ‌ها از جمله مطبوعات، رادیــو و تلـویـزیـون و همچـنیـن رسانه‌های نوین از جمله شبکه ‌های اجتماعی و خبری به تداوم ایفای نقش مهم آنها در جامعه اطلاعاتی، اشاعه مفـاهیم، ارزش‌هـای مفـاهیـم و ارزش‌های مورد نظر در حوزه ورزش.

5- آمـوزش رسانـه ‌ای و سواد رسانـه ‌ای شهروندان و علاقمندان در حوزه ورزش.

6- تـوجه رسـانه‌ ها به تقویت گردشگـری ورزشـی و تقویت ارتبـاطات اجتمـاعی و میان فرهنگی در مسابقات و جشنواره‌ های فرهنگی و ورزشی.

7- تقویت سایبر دیپلماسی ورزشی از طریق تقویت گفتمان های صلح و تقویت ارتباطات بین الملل در مسابقـات و جشنـواره‌ هـای فرهنگی و ورزشی.

8- تلاش رسانه‌ ها در جلب مشارکت عمومی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای تقویت زیـرسـاخـت ‌هـای ورزشـی و بـرگــزاری جشنواره‌های فرهنگی-ورزشی.

ادامه دارد…