یادداشت سردبیر

اخلاق در تجارت، رضا خسروی:

اخـلاق در تجـارت چیست؟ و چـرا از اهمیت بسیاری برخوردار است؟ در دنیای امروز توجه به مسائل اخلاقی در تجـارت و بـه طـورکلـی در اقتصـاد بین المللی، اهمیت ویژه ای دارد. بررسی هـای انجام شـده نشـان داده است که میانگین سود شرکت هایی که رهنمـود هـای اخـلاقـی، معیـارهـای شناخته شده اخلاق حرفه ای را رعایت مـی کننـد بـالاتـر از میـانگیـن سـود شرکت هایی است که به این امر بسیار مهم کم توجه بوده و از این مزیت رقابتی بی بهره مانده اند. نیاز به رعایت اخلاق در تجارت، اولین بار در دهه 1990 توسط پایه گذاران سازمان جهانی تجارت مطرح شد و در انتها به تـدوین موافقت نامه ای تحـت عنوان «رویه های تجاری غیر منصفافه» منجر شد. بر طبق این عهد نامه دامپینگ (ارزان فروشی مکارانه) محکوم و راهکارهایی برای مقابله با این معضل ارائه شد.

در انجمن های اقتصادی امروز ارتقای اخلاق و فرهنگ تجاری جزو اهداف اساسی شناخته شده و ضوابط و مقرراتی تحت عنوان اخلاق تجارت، مورد تدوین و انتشار قرار گرفته و بر رعایت آن تأکید شده است. در برخی موارد نیز قوانینی جهت حفظ حقوق مصرف کنندگان، سلامت افراد جامعه یا ممانعت از وارد شدن خدشه به اعتبار بین المللی کشور وضع شده که از اصول اخلاقی نشأت گرفته است. (پاول کاجنیش، اخلاق کسب و کار ، 19)

رواج اخلاق تجارت، نتایج مثبتی از جمله توسعه پایدار از طریق کاهش مصرف منابع تجدید ناپذیر، مقررات بهداشتی، حفـاظت محیط زیست، مشتـری مداری، جلوگیری از تبلیغات فریبنده و نظیر آن را در پی داشت. اخلاق در اقتصـاد و اخلاق در تجارت دو بحث مجزا هستند، اخلاق در اقتصاد به کلان صنعت و تولید نگاه می کند، اخلاق در تجارت به بخش تجاری آن و روابط و اصول اخلاقی بین کارگر و کارفرما می پردازد.

مهم ترین اصول اخلاقی حاکم بر تجارت را صداقت، انصاف، مسئـولیت پذیری، حفظ اسرار تجاری و پایبندی به تعهـدات، تشکیل می دهد. پـایبند بودن به موازین اخلاقی یک مزیت رقابتی بسیار مهم در عرصه تجارت بین المللی است. بر اساس آموزه های دینی، طبیعت ظاهری تجارت چنان است که می تواند آدمی را به خود مشغول دارد و به هلاکت معنوی فرد بینجامد. درحقیقت، هدف از آفرینش جهان مادی و آنچه در آن است، فراهم آوردن زمینه حرکت بشر به سوی سعادت الهی است. بنابراین، انسان باید دنیا و مظاهر آن را وسیله ای برای رسیدن به هدف متعالی خود بداند، نه آنکه این امور برایش ارزش استقلالی بیابد و هدف اصلی فراموش شود.

نتیجه گیری اخلاق تجاری شاخه ای از اخلاق کاربردی (عملی) است که اصول اخلاقی ومعنو ی یا مسائل اخلاقی ناشی از آن را در محیط تجاری یا فضای کسب و کار مورد بررسی قرار می دهد. همچنین با توجه به جهانی شدن اقتصاد، توسعه ارتباطات و در نتیجه آن گسترش بازارها، نیاز به رعایت نکات اخلاقی در تجارت بیش از هر زمان دیگر افزایش یافته است. مکتب اسلام با قرائت اهل بیت (ع) تأکید بسزائی در ایجاد بستری اخلاقی به منظور بهتر زیستن و مسانخت با روحیه کمال گرایی انسانی بخوبی مشهود است .