شرکت های چند ملیتـی و تأثیر آنها بر رشد اقتصادی(قسمت دوم)

حمیده مولائی صاحب امتیاز و مدیرمسئول:

ساختار سازمانهای چند ملیتی

معمولا سازمان های فراملیتی ابتدا یک واحد برای صادرات کشور های خارج را بوجود می آورند و سپس در ساختار سازمانی خود واحدی به عنوان واحد امور بین المللی ایجاد می کنند و پس از گسترش فعالیت های بین المللی مدیریت شرکت ، تامین بودجه ، امور حقوقی و امور اداری در کشور مادر متمرکز است و خط مشی های اساسی در مرکز اصلی شرکت تعیین می شود . پس از گسترش فعالیت های بین المللی خود ، ساختار چندملیتی و چند بعدی به وجود می آورند. در صادرات اتفاقی که معمولا مشتری با شرکت تماس می گیرد ، سازمان به فکر ایجاد واحدی در کشورهای دیگر نیست و نیازی به تغییر در ساختار سازمانی خود احساس نمی کند . وقتی که سازمان به در پاسخگویی به مشتریان اتفاقی خود موفقیت هایی به دست می آورند ، کم کم به فکر یافتن بازارهای بالقوه برای صادرات کالا و یا خدمات خود می افتند و در این مرحله تغییراتی را در ساختار سازمانی خود اعمال می کنند . و در مراحل بالاتر و پیشرفته تر که سازمان بُعد جهانی می یابد ، قسمت های مختلف دنیا را به مناطق مختلف تقسیم می کنند و واحدهای خاصی را برای هریک در نظر می گیرند و به این ترتیب ، بخش داخلی صرفا به یکی از واحدهای فراوان در ساختار سازمانی تبدیل می شود ( ایران نژاد ، مهدی ؛ و دیگران 1371 ، ص 29)

فعالیت فراملیتی ها در زمینه های تولیدی و پژوهشی نه تنها با شرایط اقتصادی کشور مادر یا کشور اصلی ، بلکه با توجه به شرایط جهانی تعیین می شود . این شرکت ها از امکانات رویارویی با دولت های ملی برخوردارند و صاحبان آن ها در واقع به مثابه سالطین بی تاج و تخت هستند . شرکت های چند ملیتی معموال دارای یک مرکز اصلی هستند و تابعیت همان کشور را غالباً مکانیسم و عملکر د توسعه ی خود می دانند . شرکت های چند ملیتی به سبب دو پیشرفت فنی بوده است.

1 .رشد شرکت ها از نظر ساختاری و تشکیلاتی

2 .رشد وسایل ارتباطی جدید الکترونیکی و مخابراتی )تجارت الکترونیکی (ماهنامه بازار بین الملل ، سال اول ، شماره سوم ، دی  88)

سیر تکامل شرکت های چند ملیتی

به طور کلی فعالیت های تجاری شرکت ها را می توان در 5 دسته تقسیم کرد:

بدون بازاریابی خارجی: در این حالت شرکت هیچ عالقه ای به کسب بازار در خارج از کشور ندارد هر چند ممکن است محصوالت آن به بازار خارجی راه پیدا کند. بازاریابی اتفاقی: چنان چه موجودی کاالی شرکتی افزایش یابد شرکت ناچار به فکر صادرات می باشد . در این مورد تداوم عملیات بازاریابی در سر لوحه ی اهداف سازمان نیست ، چنان چه سطح تقاضا در بازار داخلی افزایش و میزان موجودی کاهش یابد ولی فروش و صادرات خارجی قطع شده باشد .

بازاریابی مستمر خارجی: در این حالت شرکت صادر کننده دارای ظرفیت تولید برای فعالیت در بازارهای خارجی به طور مستمر را دارد و در نهایت سود کل شرکت تا حدودی بستگی به بازار خارجی دارد .

بازاریابی بین المللی: در این حالت شرکت ها کامالً وابسته به فعالیت های بازریابی بین الملل است . آن ها به طور مستمر در حال تحقیق و کشف بازارهای جدید می باشند و استراتژی شرکت بر تولید کاالهای متناسب با هر نوع بازار خاص بنا نهاده می شود .

بازاریابی جهانی: در این حالت شرکت تمام جهان را به یک بازار واحد قلمداد می کند، که حتی کشور اصلی او نیز جزئی از آن است و به نحوی استراتژی تدوین می کند که کاال یا خدمات قابل فروش در کلیه بازارها و کشورها باشد (کاتلر ، فیلیپ ؛ اصول و مدیریت بازاریابی ص 79).

تقسیم بندی استراتژی شرکت چند ملیتی

• توسعه بازار داخلی: در این استراتژی شرکت کالاهای خود را برای بازار داخلی طراحی و تولید می کند ولی به دلیل افزایش تولید یا کاهش تقاضای داخلی اقدام به صادرات می نماید و انگیزه اصلی شرکت از فعالیت تجارت بین الملل فروش تولید مازاد است .
• استراتژی توسعه بازار چند ملیتی: در این استراتژی شرکت به تجارت خارجی اهمیت می دهد و اعتقاد دارد که به علت تفاوت در بازارهای کشورهای مختلف ، توفیق در هر بازار مستلزم یک برنامه ی تلفیقی منظم و مجزاست . آن ها هر کشوری را بازاری مستقل قلمداد می کنند و استراتژی های شخصی برآن وضع می کنند .
• استراتژی بازاریابی جهانی: شرکت هایی که این استراتژی را دنبال می کنند بدنبال حداکثر کردن سود یا تولید انبوه هستند . آنان با یکنواخت کردن عوامل تولید کیفیت مناسب و قیمت معقول یک نوع کالا را به بازار جهانی ارائه می دهند این سیاست بر این باور استوار است که بازارهای جهان در حال دگرگونی است و به سمت یک سلیقه ی واحد گرایش دارد.