رقابت های نه چندان دوستانه چین و امریکا دو قدرت بزرگ اقتصادی وتاثیرات آن بر اقتصاد جهان
دکتر مجید فریدون فر، تحلیل گر بازارهای مالی و مدرس دانشگاه:
اختـلاف‌هـا بین پکـن و واشنگتـن، از وضـع تعرفه‌های تجـاری بر کالاهای هر دو طرف گرفتـه تا رقـابت‌های فنـاوری و اتهـامات جاسوسی، همچنان رو به افزایش است و این اختلافات در کنار تلاش‌های هر کشور برای کاهش وابستگی به دیگری، زنجیره بین‌المللی تأمین کالا را با مشکل روبرو کرده است.
یکی از دلایل بالا بودن نرخ تورم جهانی و نرخ بهره نیز همین تنش‌ها است؛ اگرچه کشورهای نوظهور و غول‌های فناوری سعی کرده‌اند که در میان این بحبوحه، به دستاوردهایی نیز دست یابند. جو بـایدن، رئیس جمهـوری ایالات متحده مصمم است که تولید در بخش‌های استراتژیک از جمله تولید خودروهای الکتریکی و نیمه‌هادی‌ها را در خاک خود یا کشورهای متحد در غرب متمرکز کند.
به همین دلیل نیز شرکت TSMC که بزرگترین سازنده تراشه در جهان است، بخشی از تولید خود را به آلمان منتقل می‌کند تا به این ترتیب نیاز شرکت‌های چندملیتی به محصولات چین کاسته شود. بر اساس تحقیقـات بانک سرمایه‌گذاری «گلدمن ساکس» این کار احتمالا پیامدهای تورمـی به همراه خـواهد داشت، بـه ویژه اگـر سـرعت تولیـدات غـربـی بـه انـدازه کافـی بـالا نـبـاشـد تـا کاهـش واردات را جبـران کند.
وتـر استـورکنبـوم، استـراتـژیـست ارشـد سرمایه‌گذاری اینطور تحلیل می‌کند: «ما به این دلیل به سمت جهانی‌سازی رفتیم که باعث تولید محصولاتـی کارآمد و ارزان می‌شد؛ و حالا اگر این سیاست را تغییر دهیم هزینه بیشتری متحمل خواهیم شد.» تـورم طـولانی مـدت ایـالات متحـده همچنین به این معنـی است که نرخ‌ها برای مدت طولانی‌تری بالاتر می‌مانند. ایـن کار بـاعث تقویت دلار نیـز می‌شـود و دلار قوی‌تـر نیز می‌تـواند تـورم را بـه کشورهای واردکننده محصولات آمریکایی منتقل کند و به این ترتیب آنها مجبور به پرداخت بیشتر برای واردات کالاها با ارز دلار می‌شوند.
ایـالات متحـده در حـال توسعـه رفاقت خود با کشورهاست که با هـدف جـایگزین کـردن کشورهای جدید به جای چین در زنجیره تأمین انجام می‌شود. بر اسـاس تحقیقـات انجام شده و تحلیل‌های شاخص‌های اقتصـادی متفاوت، در حال حاضر می‌توان دو کشور ویتنام و مکزیک را ذی‌نفعان اصلی سیاست تغییر زنجیره تأمین ایالات متحده دانست.
مغولستان نیز به دنبال جذب سرمایه‌گذاری‌های ایالات متحده در موضوع استخراج خاک‌های کمیاب و دیگر مواد مورد استفاده در محصولات بـا فنـاوری پیشـرفتـه مـاننـد گـوشـی‌هـای هوشمند است. فیلیپیـن نیز درصدد است تا سرمایه گذاری‌های ایالات متحده را برای توسعه زیرساخت‌های خود جذب کند.
هند در حال حاضر، تواناترین کشور در رقابت با چین در موضوع تولید با هزینـه کم و در مقیاس گسترده است و جمعیت بزرگ و جوان و طبقه متوسط رو به رشـد هند، فرصت‌هایی را بـرای شـرکت‌هـای چنـدملیتـی ایـجـاد کرده است. کریستوفر راسباخ، مدیر ارشد سرمایه‌گذاری در موسسه مالی جی. استرن می‌گوید: «هند یک فرصت بسیار بزرگ است و شرکت‌های جهانی که ما در آنها سرمایه‌گذاری کرده‌ایم اکنون روی هند کار می‌کنند.»
بـانک مرکزی هنـد پیش‌بینـی می‌کنـد کـه رشـد اقتصـادی این کشـور در سـال مالـی جـاری به %6.5 بـرسد؛ این در حـالی اسـت که انتظار می‌رود رشد اقتصادی چین حدود %5 باشد. تحللیگـران مؤسسـه مالـی بارکلیز بریتانیـا نیز بر این باورند که اگر هند رشد اقتصادی سـالانه خـود را طـی پنج سـال آینـده بـه نزدیک %8 افزایش دهد، آنگاه به بزرگترین مشـارکت کننـده در رشـد جهـانی تبدیـل خواهد شد.
البته باید این را در نظر داشته باشیم که ایالات متحده سعـی در کـم کردن رشد اقتصـادی چین خواهد کرد و کمک به رشد اقتصادی کشورهای هم پیمان خودش تا اقتصاد چین از این بزرگتر نشود تا نتواند در جلوی امریکا قد علم کند و هند می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای چین باشد. تنش‌های چیـن و امریکا و غرب، در هر دو طرف برنـدگان و بازندگانی برجـای خواهد گذاشت.
بطور مثال اتحادیه اروپا نیز در حال بررسی این موضوع است که آیا تعرفه‌های تنبیهی علیه واردات خودروهای برقی چیـن (که گفته می‌شـود بیش از حـد از یارانه‌های دولتی بهره می‌برند) اعمال کند یا خیر. اگرچه ایالات متحـده برای افزایـش قدرت رقابت محصولات داخلی خود یارانه‌ها را بویژه برای تولید داخلی نیمه هادی‌ها افزایش داده، اما سهام‌های بزرگ فناوری ایالات متحده و شاخص‌های سهام جهانی در برابر اقدامات تلافی‌جویانه چین آسیب‌پذیر هستند.
بطور مثال ارزش سهام اپل در اوایل سپتامبر طی دو روز بیش از %6 کاهش یافت؛ چرا که گزارش‌هایی مبنی بر ممنـوعیت استفاده کارکنان دولتی چین از آیفون منتشر شد. چین همچنیـن یکی از بزرگتـرین خریداران کالاهای لوکس در جهان است و به همین دلیل خانه‌های مـد غربی در دام سیاست پرتنش غرب و پکن گرفتار شده‌اند. این تنش‌هـا باعث شـده که سـازمان عـالـی مبـارزه با فسـاد در چیـن اعلام کنـد کـه با «لـذت‌گرایی‌های» برگرفتـه از غـرب مبـارزه می‌کند و بانک‌های چینی نیز به کارکنان خود گفته‌انـد که در محل کارشـان از محصولات لوکس اروپایی استفاده نکنند.
البته پکن در واکنش به سیاست «کاهش اتکا» در اتحـادیـه اروپا، بارهـا تأکیـد کـرده است که رویکـرد غرب نسبت بـه چیـن نـادرست است. لی چیانگ، نخست‌وزیر چین چندین بار در جلسات و سخنرانی‌های خود تلاش‌های غرب برای «خطر زدایی» از اقتصاد کشورهای متبوعشان را «گزاره‌ای نـادرست» خوانـد و به سیـاست‌های آمریکـا و اتحادیه اروپا که هـدف آن کاهـش اتکـا بـه چیـن است، پاسخ داد. آقای لـی در افتتاحیـه نشست مجمع جهانی اقتصاد در شمـال چین گفت: «در غرب، برخی افـراد تحـت عناوینی همچـون کاهش اتکا و ریسک‌زدایی»، تبلیغات به راه انداختند.
وی در ادامـه سخنـرانی خود ضمـن اشاره بر لزوم تعمیق جهانی شدن اقتصادی و همکاری، گفت که «این دو مفهوم… گزاره‌های نادرستی هستـنـد، چـرا که گستـرش جهـانی‌شـدن اقتصاد به گونه‌ای است که اقتصاد جهان به یـک مـوجـودیـت مشـترک تبـدیـل شده است.»
البته باید بدانیم که کشوری همچون چین اصلا قابل اطمینان نیست و اگر هم از موجودیت مشترک بین کشورها صحبت می‌کند در واقع برای این است که نمی‌خواهد سودی را که از غرب و ایالات متحده بابت بازار کار اقتصادی خود در حال کسب کردن است را از دست بدهد و برای رقابت اقتصادی با ایالات متحده نیازمند غرب و امریکا می‌باشد تا بتواند به هدف خود که قدرتمندترین کشور اقتصاد جهان باشد، دست پیدا کند و آن زمان است که پرده از دیدگان کنار خواهد رفت و با خلق و خویی متفاوت از چین روبرو خواهیم شد.
در نتیجه دولتمردان ما باید بدانند که چین فقط برای منفعت خود در حال تعامل با ایران است و ایران باید دست دوستی خود را به کشورهای دیگر نشان دهد تا به هنگام لزوم احتیاجی به چین پیدا نکند، چون احتیاج به چین یعنی باج دادن بسیار زیاد که می‌تواند زمام استقلال کشورمان را زیر سؤال ببرد.
