ارزش آفـریـنـی در قـالـب تــاب آوری، از تفکر و ایده تا عمل(قسمت اول)

دکتر مصطفی ریاحینی مرکز رشد شهید فخری زاده کارگروه علوم شناختی و دکتـر بیــژن یـــاور:

نظر به اهمیت فعالیت های “کار آفرینی” یا به عبارت بهتر “ارزش آفرینی” و فعالیت های دانش بنیانی، مقام معظم رهبری، سال 1401 را مزین به شعار: “تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین” فرمودند. البته همانطوری که ایشان نیز فرمودند نه در حد یک شعـار که در حد سربرگ سازمان‌ها باشد بلکه در معنای حقیقی جمله، باید کاربردی گردد، که این نشانه درایت، هوشمندی و نکته سنجی ایشان در این برهه زمانی خاص در کشور دارد.

گای کـاواساکی (Guy Kawasaki)، متخصص بـازاریابی و از نویسندگان مطرح در این زمینه و فارغ التحصیل دانشگاه استنفورد جمله جالبی دارد :”ارائه ایده ساده است اما اجرای آن سخت!” این بدان مفهوم است که براحتی می‌توان هر ایده ای را در تخیلات پروراند اما عملی و اجرایی نمودن آن کار بس دشواری است.

کارآفرینـی یـا ارزش آفرینی؟ در ابتدا، قبل از اینکه وارد بحث “ارزش آفرینی” شویم به نظر می رسد که بهتر است مروری مجدد و ظریفی بر واژه Entrepreneurship که البته به اشتباه “کارآفرینی” ترجمه شده است و در اصل “ارزش آفرینی” می باشد، داشته باشیم.

ارزش آفرینـی یا کارآفرینی، واژه ای است نو که از معنی کلمه اش نمی توان به معنا و مفهوم حقیقی آن پی برد. این واژه به جای کلمه Entrepreneurship به کار می‌رود که در اصل از کلمـه فرانسوی ENTREPRENDER به معنا و مفهوم متعهد شدن نشأت و ریشه گرفته است.

در اینجـا لازم است توضیحـی بـرای روشن شدن یک نکته بسیار ظریف ارائه گردد و آن اینکه، همه جا، کلمه “کارآفرینی” معادل واژه Entrepreneurship و کارآفرین یا Entrepreneur در نظر گرفته شده وکارآفرین، فردی در نظر گرفته می شود که توانایی و تمایل قابل توجهی برای ایجاد، مدیریت و موفقیت در یک مجموعه یا ساختار استارتاپی در کنار ریسک‌های مربوط به آن برای سود بردن را دارا می باشد.

بهترین مثال در این زمینه می تواند شروع بـه کار یـک مجموعـه کسب و کـاری جدیـد باشد. کارآفرینـان معمولاً به عنـوان مرجـع و منبـع ایده ها و نوآوری های جدیـد شناختـه شده و ایده‌های جدیـد را برای جایگزینـی نمونه‌های قدیمـی با نـوآوری‌های جدیـد به بازار عرضـه می نمایند.

جمله اخیر به خوبی نشان می دهد که برگردان واژه Entrepreneur در فـارسـی نـمـی‌تـوانـد “کار آفرین” باشد چراکه نه تنها بار معنایی آنرا به طور کامل ادا نمـی نماید بلکه همانطوریکـه می بینیم براساس تعریف مورد اشاره یک کسب و کار ممکن است از قبل وجود داشتـه باشد و یک Entrepreneur ایده‌ها و نوآوری‌های جدید را جایگزین ایده ها و نوآوری های قدیمی نماید که نمایانگر نوآوری و توسعه است.

فلذا به نظر می‌رسد که بتوان از واژه “ارزش آفرین” به جای “کارآفرین” و “ارزش آفرینی” به جای “کارآفرینی” استفاده نمود و این واژه، مناسب تر به نظر می رسد. کسب و کار (Business) هم، فعالیتی است که دارای ویژگی هایی باشد که از آن جمله اند: فـروش یا انتقال کالاها وخدمـات بـرای کسب ارزش، معاملـه کالا و خدمات، تکـرار معاملات، انگیزه سـود که به گفتـه برخی صاحبنظـران مهمتریـن و قدرتمندتـرین محرک اداره امور کسب و کار می‌باشد، دارای نـوآوری و فعالیت توأم با ریسک است.

کسب و کارها از دیدگاهـی به دو دسته تقسیـم می‌گردد که عبارت است از ارزش آفرین و غیر ارزش آفرین. کسب و کارهـای ارزش آفـرین (توسعـه‌ای و نوآورانه): کسب و کارهایی هستند که با ارائه یک ارزش ویژه به مشتریان شکل می‌گیرد و به مرور رشد و توسعه می‌یابد.

ارزش آفرین بودن کسب و کار ارتباطی با اندازه، ماهیت، میزان سرمایه، نوع مالکیت و نظایر آنها نـدارد، هرچنـد این عوامـل می‌تـواننـد رونـد ارزش‌آفرینی کسب و کار را تسریع یا کند کند. در حالیکه کسب و کارهای غیر ارزش آفرین اینگونه نیستند.

ارزش آفرینی نامیرا

با توجه به مطالعات جدید انجام شده در جهان برای 20 تا 30 سال آینده تمرکز بر 5 موضوع و یا ترکیبی از این 5 موضوع یا بعد می تواند ارزش آفرینی ویژه ای ایجاد نماید.

این 5 حوزه عبارتند از: حوزه دیجیتال (Digital) به معنـای وابستـه و در راستـای سیستـم‌های رایانه‌ای، حوزه نانو (Nano) وابسته به ریز ذرات، حوزه نرو (Neuro) وابسته به شبکه های عصبی، حوزه سبز (Green) به معنای سیستم های مبتنی بر توسعه پایدار و ساختارهایی که تأمین‌کننده نیازمنـدی‌های نسل‌های فعلـی بدون به خطـر انداختن نیازمنـدی‌های نسل آینـده و حـوزه زیستـی یا بایو (Bio) که مبتنی بر فناوری‌های بـر پایه زیستـی ماننـد اینترنت بدن (IOB)، کشاورزی پیشرفته، امنیت غذایی، تأمین آب، حـوزه سلامت و سایـر نمونه‌های مشابه می باشد. به طور خلاصه اینکه هر ارزش آفرینی که بـر اسـاس ایـن 5 حـوزه طراحی شـود امکان بقـای بـیشتـر و توسعه فراگیـرتری نسبت بـه سایـر مـوارد دارد.

جوان و ارزش آفرینی

ارزش‌آفرینی ذهنـی خلاق و پـویا و همچنیـن فعالیتی مستمـر و بدون توقف می‌طلبد که از ویژگی های “نوجوانان” و جوانان” می باشد. اگر بخواهیـم ارزش‌آفرینی را نهادینـه کنیم، نیاز به توجه ویژه به دو مبحث “جوان” و “ارزش آفرین” بودن داریم. این دو واژه دارای مشتـرکات و شبـاهت‌های جالبی است که می تواند هم افزایی ارزشمندی را ایجـاد نمایـد که از آن جملـه اند: پـویایـی، برنامـه‌ریزی بیشتـر، روزمـرگی کمتـر، ریسک پذیری بالاتر، انعطاف‌پذیری بیشتـر، پذیـرش بـالاتـر، منطقـی‌تـر، مـحـافظـه کاری کمتـر، اجرایی‌تر، نـوآوری بیشتـر، تنوع‌طلبی، تعهـد، استقامت، صبـر ونمونه های مشابه که می‌تواند مورد مداقه ویژه ای قرار گیرد.

این مطلب زمانی مهمتر می‌شود که بتوان بین منابع ارزشمند دائما در حال کاهش (اجتماعی، اقتصادی، مالی، انسانی و …) و نیازهای دائماً در حال افزایش چه در شرایط عادی وخصوصاً در شرایط اضطـراری شامل حوادث، سوانح، بلایا، بحران ها و فجایع تعادلی معقول و مطلوب ایجاد نمود. دفاع مقدس نمونـه جالبی از تعامـل و همدلی، همفکری، همراهی همکاری و هم‌افزایی بین مفهوم “جوان” و “ارزش آفرینی” بود. در همین جاست که معمارکبیر انقلاب شکوهمند اسلامی، حضرت امام خمینی (ره)، دفاع مقدس را نعمت می‌دانند. چراکه با همـت و حمیّت جوانـان این سرزمین ارزش آفرینی‌های عظیمی ایجاد شد.